Yoğun bağırsaq xərçəngi

Simptomları

-Makattan gələn qanama və nəcisləmə vərdişlərinin dəyişməsi (qəbizlik və ya ishal),

-Qarın ağrısı, qaz sancıları,

-Qarında kütlə,

-Nəcisdə qanama,

-Nəcisin incəlməsi,

-Qansızlıq, özünü həddindən artıq yorğun hiss etmə,

-Bulantı və qusma

-Çəki itkisi

Haqqında

Yoğun bağırsaq xərçəngi və ya kolorektal xərçəng yoğun bağırsaq , rektum və apandisti görülən xərçəngli böyümələri əhatə edir. Qərb dünyasında  ən çox rast gəlinən üçüncü xərçəng tipi və ölümə yol açan xərçənglər arasında ikinci sıradadır. Əksəriyyətlə qalın bağırsaqda meydana gələn adeno polip ortaya çıxır.

Artıq hazır vəziyyətdə olan şiş hüceyrələri sürətlə artır və böyüməyə başlayır, nəticədə bağırsaq mənfəzini tutaraq bağırsaq keçməzliyinə səbəb olur. Əgər şiş bağırsaq divarına keçərsə onun damarlarını zədələyə bilər və nəticədə qanaxma baş verər. Daha sonrakı mərhələlərdə şiş bağırsağın digər hissələrinə, divarına və digər orqanlara sirayət etməyə başlayır. Limfa dövranı vasitəsilə limfatik düyünlər yayılır və onları zədələyir. Qan vasitəsilə də digər orqanlara yayılaraq (qaraciyər, ağciyər, sümük və baş beyin) onlarda da bu prosesi yaratmağa başlayır və nəticədə də həmin orqanlarda da şiş əmələ gəlir.

Yoğun bağırsaq xərçəngi hər yaşda görülməsinə qarşı , xəstələrin 90%-dən çoxu, qırx yaş və üzərindədir. Bu yaşdan etibarən hər on ildə risk təxminən iki qatına çıxır. Ailəsində yoğun bağırsaq xərçəngi və ya yoğun bağırsaq polip olanlar və ülseratif kolit xəstəliyi olanlarda risk artır.

Erkən diaqnozun qoyulması

Polip və xərçəngin erkən mərhələləri , ümumiyyətlə  əlamətlərini bildirməzlər. Buna görə qırx yaşından etibarən mütləq , rektal müayinə , sigmoidoskopi və nəcisdə gizli qan analizi edilməlidir.Rektal müayinə , yəni makattan barmaqla edilən müayinə ilə qalın bağırsaq poliplerinin ən az % 80inə diaqnoz qoyula bilər. Sigmoidoskopi tətbiqində , xüsusi alət ilə makattan rektum bölgəsinə girilir və işıq qaynağı köməyi ilə bölgə detallı olaraq araşdırılır. Nəcisdə gizli qan analizi , əlamət verməyən və hiyləgərcə qanama edən poliplərin təyin edilməsində istifadə edilir.

Erkən dövrdə diaqnoz qoyulan xərçənglərdə yaxşılaşma nisbəti 80-90% arasındadır. Xoş niyətli polip , yəni ət parçalarının zamanla xərçəngə çevrilməsi ilə əmələ gələn qalın bağırsaq xərçənginin qarşısının alınması üçün , polip xərçəngə çevrilmədən təyin edilməli və dərhal cərrahi metodlarla çıxarılmalıdır.

Müalicəsi

Yoğun bağırsaq xərçəngi, cərrahi üsulla müalicə edilir: Əməliyyatın növü şişin yerləşməsindən və ölçülərindən asılı olaraq müxtəlifdir. Xərçəngi meydana gətirən şiş və ətrafındakı bir miqdar möhkəm toxuma alınır. Mərhələ vəziyyətinə görə kemoterapi və adjuvan kemoterapi tətbiq olunur. Anusa çox yaxın şişlərdə anus ləğv edilərək kolostomi torbaları ilə (qarından) xaric edilməyə keçilir. Metastaz (digər orqanlara yayılma) görülən xəstələrdə cərrahiyyənin yanında kemoterapi və radyoterapi də tətbiq olunaraq xəstənin daha çox yaşamasına çalışılır.