Yüksək Təzyiq

Yüksək Təzyiqin Əlamətləri Nələrdir?

Yüksək təzyiq, xüsusilə qan təzyiqinin həddindən artıq yüksəldiyi dövrlərdə, solğun bir baş ağrısı, boyun vurması, sinə ağrısı, qulaq guruldaması, yüngül baş dönməsi, bəzən burun qan sızması kimi simptomlara səbəb olmaqla yanaşı əksəriyyətlə heç bir əlaməti olmaz və təzyiq ölçməsi aparılmadan, təzyiqin olduğundan xəbərdar olmaq olduqca çətindir.

Bu səbəblə yüksək təzyiq adətən başqa bir sağlamlıq problemi üçün həkimə getdikdə kontrol zamanı görülür.

Təzyiq probleminin tez müəyyənləşdirilməsi və təzyiqi aşağı salmağa doğru müalicə prosesinin başlanılması, gələcəkdə yarana biləcək ürək, damar və böyrək xəstəliklərindən qorunmaq üçün əhəmiyyət daşıyır.

Yüksək Təzyiq Nədir?

Yüksək təzyiq, qanın damarlarda axını zamanı təzyiqinin artmasıdır. Qan təzyiqi artdıqca, damar divarlarına yüklənən yük də artır və bu hal uzun müddətli davam edən damarlar zərər görə bilər və ürək xəstəliklərinin qarşısı açılır.

Əlbəttə, damarların zərər görməsi qısa müddətdə olmaz və bu illər sonra yarana bilər. Ancaq yüksək təzyiq üçün lazımi tədbirlər görülməsə infarkt və iflic riski əhəmiyyətli dərəcədə artır.
Yüksək təzyiq bəzi insanlarda hər hansı başqa bir səbəbə bağlı olmadan ortaya çıxa bilər və bu primer hipertəzyiq adlanır.
Böyrək problemləri, adrenal vəzilərdə yaranan şişlər, damar pozğunluqları, doğum kontrol həbləri kimi müxtəlif dərmanların istifadəsi, xəbərdaredici dərman istifadəsi kimi digər hallara bağlı olaraq görülən yüksək təzyiqə isə “ikinci dərəcəli hipertəzyiq” adı verilir.
Təzyiqi arabir yüksələn hər bir insan hipertəzyiq xəstəsi deyil. Təzyiq yüksəkliyinin hipertəzyiq olması üçün davamlı olması, təzyiq dəyərinin normaldan həmişə yüksək olması lazımdır.

Yüksək Təzyiq Riskini Artıran Faktorlar

Yaş: Yaş irəlilədikcə yüksək təzyiq riski artır. Kişilərdə orta yaşlardan etibarən yüksək təzyiq əmələ gəlməsi olduqca sıx görülən bir vəziyyətdir. Qadınlarda isə daha çox menopauza dövründən sonra ortaya çıxır.
Genetik: Yüksək təzyiq ailə içində, nəsildən nəsilə keçməyə meyillidir.
Həddindən artıq Çəki: Kilo artdıqca, toxumaların və orqanların oksigen ehtiyacı və buna bağlı olaraq oksigeni daşıyan qan miqdarı artır. Bədəndəki qan miqdarı artdığı zaman damarlardakı təzyiq və hipertəzyiq riski yüksəlir.
Fiziki Olaraq Aktiv Olmamaq: Fiziki cəhətdən fəal olmayan insanlarda ürək döyüntüsü daha sürətli olmağa meyillidir.Ürək sürətli atdıqca damarlara vurduğu qanın təzyiqi yüksəlir.
Fiziki olaraq aktiv olmamaq eyni zamanda yüksək təzyiqin birbaşqa önəmli səbəbi olan həddindən artıq çəkinin yaranmasına də təkan verir.

Siqaret Çəkmək: Siqaret çəkmək, onsuz da tütün tərkibi olaraq təzyiqinizi müvəqqəti olaraq yüksəlməkdədir.
Ancaq uzun müddətli tütün istifadəsi, tütündə olan bəzi kimyəvi maddələrin damarları daraltmasına görə təzyiqin yüksəlməsinə səbəb olur.
Siqaretdən istifadə etməsəniz belə ürək və damar sağlamlığınızı qorumaq üçün siqaret dumanı olan yerlərdən uzaq durmalısınız.
Artıq Duz: Yeməklərlə birlikdə çox duz istehlak etmək orqanizmin su tutmasına və buna bağlı olaraq təzyiqin yüksəlməsinə səbəb olur.
Az Kalium: Kalium hüceyrələrdəki natriumun balanslaşdırılmasına kömək edən bir mineraldır. Kifayət qədər kalium qandakı sodium nisbətinin artmasına yol aça bilər.
D Vitamini Çatışmazlığı: D vitamini çatışmazlığının təzyiqi yüksəltdiyi haqqında dəqiq bir məlumat olmayan, nəzəri olaraq böyrəklərdən ifraz olunan və qan təzyiqini tənzimləyən bir fermentin ifrazatında istifadə edildiyi üçün əgər çatışmazlıq olarsa qan təzyiqinin yüksələcəyi qəbul edilir.

Spirtli İçki İstifadəsi: Uzun müddətli alkoqol istehlakının təzyiqi yüksəltdiyi məlumdur. Həmçinin 2 stəkandan çox spirt istehlak etmək müvəqqəti olaraq təzyiqi yüksəldir.
Stress: Həddindən artıq stress müvəqqəti olaraq ancaq olduqca təsirli bir şəkildə təzyiqi yüksəldir.
Xəstəliklər: Yüksək xolesterin, şəkər xəstəliyi, böyrək xəstəlikləri və yuxu apnesi kimi xəstəliklər yüksək təzyiqə səbəb ola bilər.
Yüksək təzyiq əksər yeniyetmələrdə görülməklə birlikdə düzgün qidalanmayan, ürək və böyrək xəstəliyi olan, hərəkətsiz uşaqlarda da ortaya çıxa bilər.

Necə Tədbir Görmək Olar?

Yüksək təzyiqin təkan verəcəyi xəstəliklərdən qorunmaq üçün aşağıdakı nöqtələrə diqqət edin.
İl ərzində 3-4 dəfə təzyiqinizi ölçtürün. Ancaq təzyiq dəyərlərinin gün ərzində dəyişə biləcəyini unutmayın. Məsələn, yeməkdən sonra təzyiq ölçtürsəniz böyük ehtimalla təzyiqiniz yüksək çıxacaq.
Şəkər, ürək və ya böyrək narahatlığınız varsa, təzyiqinizi daha tez-tez ölçtürün. Bu xəstəlikləri nəzarət altında saxlamaq üçün təzyiq dəyəri əhəmiyyətli olduğundan evinizə təzyiq ölçmək üçün bir cihaz almalısınız.
Təzyiqi nəzarət altında saxlamaq üçün daha çox hərəkət edin. Artıq çəkidən yaxa qurtarmaq və ümumi sağlamlığınızı möhkəmləndirmək üçün xüsusi bir qidalanma proqramı seçin.
Mümkün olduğu qədər yeməklərə artıq duz əlavə etməməyə, hazır qidalar və yağlı yeməklər yeməməyə çalışın.